Montreal Sözleşmesi ve bilinmeyenler

 

Ağustos 2009 ile yürürlüğe giren Montreal Sözleşmesi, aradan dört ay geçmesine rağmen hala yaygın olarak gereği yerine getirilmeyen bir sözleşmeden doğan Kanun durumundadır.

Yürütmenin sorumluluğunu Bakanlar Kurulu üstlenmiştir.

Türk Sivil Havacılık Kanunu 2920 ise;

Uluslararası sözleşme hükümleri

Madde 105 – Bu bölümde yer alan konularda Türkiye'nin de katılmış olduğu 1963 tarihli Tokyo, 1970 tarihli Lahey ve 1971 tarihli Montreal sözleşmeleri hükümleri saklıdır.

 

ÜÇÜNCÜ KISIM

Havayolu ile Taşımalar

BİRİNCİ BÖLÜM

İç Hat Taşıma Sözleşmesi

Uygulanacak hükümler

Madde 106 – Havayolu ile yurt içinde yapılacak taşımalarda; bu Kanunda hüküm bulunmadıkça, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümleri ve bu anlaşmalarda da hüküm bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

Madde 113 – Yükleten, taşıma sözleşmesinden doğan tüm borçlarını yerine getirmek şartı ile; gönderilenin, bir sonraki madde uyarınca hakkını kullanmaya başladığı ana kadar yük üzerinde tam bir tasarruf hakkına sahiptir. Gönderilen, hava yük senedini veya yükü kabulden kaçınırsa veya kendisine gereken ihbarın yapılması mümkün olmaz ise, yükleten tasarruf hakkına tekrar sahip olur.

Yükleten bu hakkını taşıyıcıya veya diğer yükletenlere zarar vermeyecek şekilde kullanmaya mecbur olup, bu tasarruf hakkının kullanılmasından doğan masraflardan sorumludur.

Yükletenin verdiği talimatın yerine getirilmesi mümkün olmaz ise, taşıyıcı, durumu derhal kendisine bildirmekle yükümlüdür.

Taşıyıcı, yükletenin talimatını hava yük senedinin yükletene verilmiş olan nüshasının iadesini istemeden yerine getirirse, bu hava yük senedi nüshasının zilyedinin, bu yüzden uğrayabileceği herhangi bir zarardan, yükletene rücu hakkı saklı kalmak şartı ile sorumlu olur.

 

Gönderilenin hakları

Madde 114 – Yükletenin bir önceki madde uyarınca sahip olduğu hakkı kullanmamış olması halinde, gönderilen yükün varma yerine ulaşması üzerine, sözleşme şartlarına uyması kaydı ile, taşıyıcıdan, yükün kendisine teslimini istemek hakkına sahiptir.

Aksi kararlaştırılmış olmadıkça, yükün varma yerine ulaştığı, taşıyıcı tarafından en kısa zamanda gönderilene ihbar edilir.

Taşıyıcı, yükün kayıp olduğunu ikrar ederse veya yük varması gereken günden itibaren yedi gün geçmiş olmasına rağmen varamamış olursa, gönderilen, taşıma sözleşmesinden doğan hakları taşıyıcıya karşı ileri sürmek yetkisine sahip olur.

Hakların kullanılması

Madde 115 – Yükleten veya gönderilen, taşıma sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmek şartı ile 113 üncü ve 114 üncü maddelerin tanıdığı hakları, müstakilen kendilerinin veya başkalarının adına ileri sürebilir.

Yükleten ile gönderilenin ilişkileri

Madde 116 – 113 üncü, 114 üncüve 115 inci maddeler yükleten ile gönderilenin ilişkilerini veya haklarını yükleten veya gönderilenden devren kazanmış olan üçüncü kişilerin karşılıklı ilişkilerini etkilemez.

113 üncü, 114 üncü ve 115 inci maddelerin hükümleri, ancak hava yük senedine konacak açık kayıtlar ile değiştirilebilir.

 

DÖRDÜNCÜ KISIM

Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk

BİRİNCİ BÖLÜM

Sorumluluk Halleri

Yolcunun uğradığı zarardan sorumluluk

Madde 120 – Yolcunun ölümü veya herhangi bir cismani zarara uğraması halinde, bu zarara sebebiyet veren kaza hava aracında veya iniş veya biniş sırasında meydana geldiği takdirde, taşıyıcı sorumludur.

Bagaj veya yükün uğradığı zarar

Madde 121 – Tescil ettirilmiş bagaj veya yükün kaybı veya zarara uğraması halinde, zarara sebebiyet veren olay, havayolu ile taşıma sırasında meydana gelmiş ise zarardan taşıyıcı sorumludur.

Birinci fıkra anlamında havayolu ile taşıma; bagaj veya yükün bir havaalanında veya bir hava aracında veya havaalanı dışına inilmesi halinde o yerde taşıyıcının muhafaza ve nezareti altında bulundukları süreyi kapsar. Yük için Türk Ticaret Kanununun 781 inci madde hükmü uygulanır.

Havayolu ile taşıma müddeti, bir havaalanı dışında olmak üzere karada, denizde veya iç sularda yapılan taşımayı içine almaz. Belirtilen taşımalar havayolu taşıma sözleşmesinin ifası zımnında yükleme, teslim veya aktarma amacıyla yapılmış ise meydana gelen her türlü zarar, aksi sabit olmadıkça havayolu ile taşıma süresinde meydana gelmiş kabul olunur.

Gecikmeden doğan zarar

Madde 122 – Taşıyıcı, havayolu ile yolcu, bagaj veya yükün taşınmasındaki gecikmeden doğan zarardan sorumludur.

Taşıyıcının sorumluluktan kurtulması

Madde 123 – Taşıyıcı, kendisinin ve adamlarının zararı önlemek için gerekli olan bütün tedbirleri aldıklarını veya bu tedbirleri alma olanağı bulunmadığını ispatlarsa sorumlu değildir.

Sorumluluğun sınırlandırılması

Madde 124 – Taşıyıcının sorumluluğunun sınırlandırılması, 12 Ekim 1929 tarihinde Varşova'da imzalanan ve Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kurulların Birleştirilmesi Hakkındaki Sözleşme ve bu Sözleşmeyi değiştiren Türkiye'nin katıldığı sözleşme ve protokollerin hükümlerine göre tayin olunur.

Taşıyıcı, birinci fıkrada anılan sözleşme ve protokoller ile öngörülmüş bulunan sınırların yükseltilmesine ilişkin özel anlaşmalar yapmak veya bu nitelikteki anlaşmalara katılmak yetkisini haizdir.

Para kıymetinin değişmesi halinde, birinci fıkrada öngörülen sorumluluk sınırlarının yeniden belirlenmesine Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Geçersiz sayılan hükümler

Madde 125 – Taşıyıcının sorumluluğunu tamamen veya kısmen kaldıran veya 124 üncü maddede sözü geçen Sözleşme veya onu değiştiren protokolde belirtilmiş olan sorumluluk sınırını indirmeyi amaçlayan her şart hükümsüzdür. Bu şartların hükümsüzlüğü taşıma sözleşmesinin de hükümsüzlüğünü icap ettirmez.

Şu kadar ki, yükün niteliği, özrü veya gizli ayıbından doğacak zararları düzenleyen hükümlere birinci fıkra uygulanmaz.

Sınırsız sorumluluk

Madde 126 – Zararın, taşıyıcının veya adamlarının zarar vermek kastı ile veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek dikkatsizce yaptıkları bir hareket veya ihmal sonucunda meydana geldiği ispat edildiği takdirde; bu Kanunda öngörülen sorumluluk sınırları uygulanmaz. Ancak, taşıyıcının işçileri veya temsilcileri gibi yardımcı kişilerinin meydana getirdiği sınırsız sorumluluk talebine mevzu olan zarar hakkında Borçlar Kanununun 55 inci madde hükümleri saklıdır.

 

YEDİNCİ KISIM

Son Hükümler

Yürürlük

Madde 149 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 150 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

 

 

Türk Sivil Havacılık Kanunu 2920 en son 08.02.2008 tarihinde değişikliğe uğramış ve Montreal sözleşmesi ise Kanun No. 5866 Kabul Tarihi 02.04.2009 olarak gerçekleşmiştir.

Güncellemede geri kalınmış olsa bile Kanun 2920 - Mad.121, 122 ve 123 gerekleri Mad.106 kapsamında uygulanacaktır. Mad.124 bunu açıkça belirtmektedir,

- …. …. bu Sözleşmeyi değiştiren Türkiye'nin katıldığı sözleşme ve protokollerin hükümlerine göre tayin olunur.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü sitesinde şunları yazmaktadır.

http://web.shgm.gov.tr/kurumsal.php?page=duyurular&id=1&haber_id=596

I. Montreal Sözleşmesi'nin İmzalanması ve Yürürlüğe Girmesi

Montreal Sözleşmesi, Varşova Sözleşmesi'nin günümüz koşullarıyla uyumlaştırılması amacıyla 10-28 Mayıs 1999 tarihleri arasında Montreal'de yapılan Uluslararası Hava Hukuku Konferansına katılan devletler tarafından imzaya açılmıştır. Sözleşmeyi ülkemiz de imzalamıştır. Sözleşmeye ilişkin onay süreci başlatılmış olup, 02.04.2009 tarihli ve 5866 sayılı 'Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşme'nin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun', 14.04.2009 tarihli ve 27200 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Montreal Sözleşmesi'nin ülkemiz hukuku açısından yürürlüğe girmesi için yasal sürecin de yakında sonuçlandırılması öngörülmektedir. Anayasa'nın 90. maddesinin, usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmaları kanun hükmünde kabul eden son fıkrası uyarınca; Montreal Sözleşmesi etkisi ve bağlayıcılığı açısından Türkiye Cumhuriyeti Kanunları ile eşit bir duruma gelecektir.

 

Zaten aşağıda göreceğiniz “Bölüm-1, Genel Koşullar, Madde-1 Uygulama Kapsamı”, bunu açıkça ifade etmekte ve hukuksal olarak eskisinin yerine geçmektedir.

 

KANUN TEKLİFİ şöyle yapılmıştı;

HAVA YOLUYLA ULUSLARARASI TAŞIMACILIĞA İLİŞKİN BELİRLİ KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE DAİR SÖZLEŞMENİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- 28 Mayıs 1999 tarihinde Montreal’de imzalanan “Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşme”nin çekince ile onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE2.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE3.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

 

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN ise şöyle;

HAVA YOLUYLA ULUSLARARASI TAŞIMACILIĞA İLİŞKİN BELİRLİ KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE DAİR SÖZLEŞMENİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2.- Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.- Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

 

Bu tasarı Kanun No. 5866 Kabul Tarihi 2.4.2009 ve yürürlüğe 14.04.2009 tarihinde girdi.

 

Giriş yazısından sonra şöyle devam eder;

 

AŞAĞIDA BELİRTİLEN BİÇİMDE ANLAŞMA SAĞLAMIŞLARDIR:

 

I. BÖLÜM

Genel Koşullar

Madde 1- Uygulamanın Kapsamı

1. Bu Sözleşme ücret karşılığında hava aracı ile yapılan bütün uluslararası yolcu, bagaj ya da kargo taşımacılığı için geçerlidir. Bir hava nakliyesi tarafından üstlenilmiş ücretsiz olarak hava aracı ile yapılan taşımalar içinde aynı şekilde geçerlidir.

 

II. BÖLÜM

Yolcuların, Bagaj ve Kargonun Taşınmasına İlişkin Dokümantasyon ve Tarafların Görevleri

Madde 19- Gecikme

Taşıyıcı; yolcuların, bagaj ve kargonun hava yoluyla taşınmasındaki gecikmelerde meydana gelen hasardan sorumludur. Bununla birlikte taşıyıcı, eğer kendisinin ya da çalışanlarının ve acentesinin hasardan kaçınmak için gerekli kılınabilecek bütün önlemleri aldıklarını veya kendisi ya da çalışanları ve acenteleri için bu tedbirleri almanın olanaksız olduğunu ispatlarsa, gecikmeden kaynaklanan hasar için sorumlu olmayacaktır.

Madde 26- Sözleşmeye İlişkin Koşulların Hükümsüzlüğü

Taşıyıcıyı bu Sözleşme kapsamında ortaya konmuş sorumluluklardan kurtarmak ya da daha aşağı bir sınırda sabitlemek eğilimindeki herhangi biri koşul geçersiz ve hükümsüz olacaktır, fakat herhangi bir koşulun hükümsüzlüğü, bu Sözleşmenin hükümlerine tâbi kalacak olan kontratın tamamının hükümsüzlüğünü gerektirmez.

 

Bu anlaşmanın adı Montreal Sözleşmesi'dir ve Varşova, Lahey ve sonraki Protokollerin yerine geçmiştir.

 

Türk şirketleri hala neyi uygulamaya devam etmektedirler bir bakalım.

 

Pegasus

İç hat ve KKTC seferlerinde 3 saat ve üzerinde meydana gelen gecikmeler ve sefer iptalleri:

Aşağıdaki uygulama uçuşa 24 saatten az zaman kala, zorunlu hallerde Şirketimiz tarafından yapılan gecikme ve sefer iptallerinde geçerlidir.

15 Ağustos 2006 tarihinde itibaren; Şirketimizden kaynaklanan teknik arıza veya benzeri aksaklıklar nedeniyle iç hatlar ve KKTC'ye yapılan tarifeli seferlerde meydana gelen gecikme durumlarında yolculara verilecek hizmetler aşağıdaki gibi olacaktır:

3 saati aşan gecikme ve sefer iptalinde; yolcu uçuşu gerçekleştirmiş olsa dahi, bilet bedeli iade edilecektir.

5 saati aşan gecikme ve sefer iptalinde; yolcu uçuşu gerçekleştirmiş olsa dahi, bilet bedeli iade edilecek ve yolcunun talep ettiği herhangi bir iç hat uçuş noktasına tek yön ücretsiz bilet Pegasus Havayolları tarafından takdim edilecektir.

 

Taşıma Şartları Sorumluluğa İlişkin Uyarı

Bu taşıma 14 Ekim 1983 tarih ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu gereği, 12 Ekim 1929 tarihinde Varşova'da imzalanan Uluslararası hava taşımasına ilişkin bazı kuralların birleştirilmesi hakkındaki Varşova Konvansiyonu ile bu Konvansiyonu değiştiren 28 Eylül 1955 tarihli Lahey Protokolünde yer alan taşıyıcının sorumluluğuna ilişkin kurallara ve sınırlamalara bağlıdır. Bu konvansiyon ve protokol, yolcunun ölümü, yaralanması ve bagajın kaybolması veya hasar görmesi halinde taşıyıcının sorumluluğunu düzenler ve birçok hallerde sınırlandırır.

Önceden daha yüksek bir değer bildirilmedikçe ve ek ücret ödenmedikçe, Kayıtlı bagajın kaybı, iç hatlarda 15 KG üzerinden ve dış hatlarda 20 KG üzerinden, taşıyıcının sorumluluğu kilo başına 20 USD ile sınırlıdır.

Taşıyıcının sorumluluğunu kaldıran veya sınırlandıran kurallar taşıyıcının acenteleri, personeli ve temsilcileri lehine de uygulanır.

Taşıma akdi, 2920 sayılı Kanuna ve kanun ile atıf yapılan Uluslararası Sözleşmelere, bu biletteki hükümlere, taşıyıcının uygulanabilir ücret tarifelerine, taşıyıcının bu metinle referans yolu ile birleştirmiş olan genel taşıma şartlarına tabidir.

 

Türk Hava Yolları

Aynı şekilde davranmakta olan bir başka taşıyıcımız ise hala bilet arkasındaki hukuki şart olarak Lahey'den bahsetmektedir ama bu protokolü inceleyen komisyonda tek başına kendisi bulunmaktadır.

 

“TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 14.11.2005 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 18.11.2005 tarihinde tali komisyon olarak Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonuna esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen “Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa ilişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı”, Komisyonumuzun 9/2/2006 tarihli 29 uncu toplantısında Dışişleri Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Türk Hava Yolları ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü temsilcilerinin de katılmalarıyla görüşülmüştür.”

 

Bakalım sitesinde ne diyor;

http://www.thy.com/tr-TR/help/legal_notice/general_conditions_of_carriage/article16.aspx

 

Zarardan Sorumluluk

16. 2. 3. 1 Herbir yolcunun ölümü, yaralanması veya bedensel zararına ilişkin olarak Taşıyıcının sorumluluğu, La Haye Protokolü ile tadil edilen Varşova Sözleşmesindeki sorumluluk miktarı ile sınırlıdır. Ancak mevzuat tahtında farklı bir sorumluluk sınırlaması varsa, o sorumluluk sınırlaması uygulanır.

16. 2. 3. 2 Buradaki Taşıma Genel Şartlarında aksi belirtilmedikçe gecikme halinde Taşıyıcı sorumlu tutulamaz.

 

16. 5 ÖZEL ANLAŞMA

16. 5. 1 GENEL

Taşıyıcı, 12 Ekim 1929 tarihinde imzalanan Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkındaki Konvansiyonda veya 28 Eylül 1955 tarihinde La Haye' de imzalanan Protokol ile tadil edilen Konvansiyonda öngörülen sorumluluk sınırlamalarından yararlanacaktır. Bununla beraber, Konvansiyonun 22 (1) maddesine uygun olarak IATA IntercarrierAgreement' e (IIA) ve/veya Measures to Implement IATA Intercarrier Agreement'e (MIA) taraf olan ve/veya 2027/ 97 sayılı EEC Konsey kurallarını uygulayan Türk Hava Yolları A.O., kendisi tarafından icra edilen ve Varşova Konvansiyonunun uygulandığı tüm uluslararası taşımalarda yolcusunun ölümü, yaralanması ve bedensel zarara uğraması hallerine münhasır olarak, Konvansiyonun 22/1. Maddesinde belirlenen sınırlamalara dayanarak savunma yapmaktan ve 100.000. SDR' ye kadar Konvansiyonun 20/1 maddesine istinaden sorumsuzluk defi öne sürmekten feragat etmiştir.

Türk Hava Yolları A.O. işbu madde ile belirlenen sorumluluk rejimini sadece kendi adına ve kendisi tarafından icra edilen taşımaya ilişkin olarak kabul etmiş olup, taşımanın bir bölümünü gerçekleştiren diğer bir taşıyıcının icra ettiği taşıma için diğer taşıyıcıya hiçbir sorumluluk yüklememiş ve taşımanın diğer taşıyıcının gerçekleştirdiği bölüme ilişkin hiçbir sorumluluk üstlenmemiştir.

 

SunExpress

14. Yasal Sorumluluk ve Dava Etme Süreci

Bu bilet gereğince taşıma, niteliğine göre Türk Sivil Havacılık Kanunu ve/veya Varşova Konvansiyonu’na tabi olabilir. İşbu mevzuat uyarınca ölüm, bedensel yaralanma; bagaj kaybı, hasarı veya gecikmeler nedeniyle havayolu şirketinin sorumlulukları kurallara bağlanır ve çeşitli sınırlamalara tabi tutulur.

Varşova Konvansiyonu’na göre sorumluluk sınırlamaları aşağıda belirtilmiştir:

SunExpress’in sorumluluğu;

1.  Ölüm ve bedensel yaralanma halinde, 250.000,- Frank,

2.  Uçağa verilen bagaj (kayıtlı bagaj) için 250,- Frank/kg ve el bagajı (kayıtsız bagaj) için 5.000,- Frank (250 Frank 20,- ABD Doları, 5.000,-Frank ise 400,- ABD Doları olarak uygulanacaktır.) ile sınırlıdır.

 

İlgi verdiği kural o kadar eski ki alay eder gibi artık kullanılmayan Frank para birimini göstermekte. Yine de zekice “niteliğine göre Türk Sivil Havacılık Kanunu ve/veya Varşova Konvansiyonu’na tabi olabilir” diyerek hukuksal sorumluluklarından bahsetmeyerek yanıltıcı yönlendirmeyi tercih etmektedir.

 

ATLASJET, FreeBird, KTHY ve ONURAIR, sitesine Sözleşme ile ilgili bir uyarı koymamıştır.

Bilet arkasına ne yazdılar ve uygulama nasıldır bilemiyorum.

 

İşte böyle,

Farkında olmaz iseniz size çıkarı doğrultusunda eskileri dayatacaktır ama bunları yazmalarının hukuki geçerliliği yoktur.

Eskileri belki de dayatmamakta olup sitelerinde bu şartları değiştirmeyi unutmuş olabileceğini de göz ardı etmemek gerekir!

 

Hala halkımız gecikmenin tazminat sebebi olduğunu bilmemektedir.

Bu yolcu için olduğu kadar bagaj ve kargo için de geçerlidir.

 

Montreal Sözleşmesi

Yukarıdaki kanunun tümünün okunmasında fayda var.

 

Sevgiler

Servet BASOL

091124